
سوند معده یکی از ابزار های تخصصی برای رساندن غذا به بیمارانی است که توانایی تغذیه از طریق دهان را ندارند، ۲ نوع سوند معده دائم و موقت در دسترس می باشد، سوند معده موقت با نام سوند ساده می باشد و سوند معده سیلیکونی با سوند معده دائم شناخته می شود، نحوه گذاشتن سوند دائم با توجه به تخصصی بودن این فرآیند از نقطه نظر عدم آسیب به مجرای بینی، اعصاب بینی و همچنین جلوگیری از خون ریزی بینی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد که آموزش اجرای صحیح آن خالی از لطف نمی باشد، در این مقاله از مرکز درمان در منزل درمان تو با شما خواهیم بود تا در رابطه با نکات مهم جهت آموزش نحوه گذاشتن سوند معده سیلیکونی و موقت برایتان نکات مهمی را خدمتتان ارائه نماییم، با ما تا انتهای مطالب همراه باشید تا هر آن چیزی که در رابطه با آموزش روش گذاشتن سوند نیاز به دانستن دارید را خدمتتان ارائه نماییم، در ضمن برای آن دسته از افرادی که می خواهند از خدمات نصب سوند معده در منزل بهره مند گردند پیشنهاد می شود به این لینک مراجعه کنند.
سوند معده چیست؟
سوند معده وسیله ای پزشکی می باشد که با نام ان جی تیوب NGT نیز شناخته می شود، از این وسیله برای غذا دادن به افرادی که توانایی بلع را ندارند استفاده می شود، این وسیله از ۲ طریق یعنی از راه دهان (OG) و از راه بینی (NG) تعبیه گذاری می شود و برای کارگذاری آن نیاز به تخصص و مهارت های پرستاری وجود دارد، همانطور که خدمتتان اعلام شد ۲ نوع سوند معده یعنی موقت که از جنس پی وی سی مدیکال گرید PVC و سوند معده دائم که از جنس سیلیکون می باشد وجود دارد، دانستن نحوه گذاشتن سوند معده به بیمار و پرستار اجرا کننده کمک می کند تا هم خطر خونریزی و عدم تعبیه مناسب سوند معده به پایین ترین حد ممکن کاهش یابد و هم اینکه اثربخشی مناسبی از گذاشتن سوند بینی معده در دسترس باشد.
انواع سوند معده به چند دسته تقسیم می شوند؟

همانطور که خدمتتان گفته ۲ نوع سوند به صورت موقت و دائم وجود دارد که جنس هر یک از این دو نوع با هم متفاوت می باشد، برای آن دسته از افرادی که می خواهند به صورت طولانی از سوند معده استفاده کنند تعبیه سوند معده سیلیکونی از ارجحیت بالاتری برخوردار است، برای دریافت اطلاعات بیشتر به توضیحات زیر توجه کنید:
سوند معده دائمی
سوند معده دائم همانطور که از نام آن نیز پیداست برای مصارف طولانی تر استفاده می شود، معمولا بیماران بستری در آی سی یو، بیمارانی که توانایی بلع خود را از دست داده اند و برخی از بیماران فلج اندام از این نوع استفاده می کنند، این سوند از جنس سیلیکونی می باشد و مقاومت بالایی در برابر آسیب های وارد شده و عدم آسیب دیدگی در برابر انواع رژیم های غذایی دارد، همچنین این سوند دارای رویه آنتی باکتریال می باشد که احتمال عفونت را در بیماران دریافت کننده این سوند به شدت کاهش می دهد.
سوند معده موقت
سوند معده موقت از جنس پی وی سی مدیکال گرید می باشد و هزینه پایین تری نیز نسبت به سوند سیلیکونی دارد، این سوند به صورت موقت مورد استفاده قرار می گیرد و لایه آنتی باکتریال نیز ندارد، معمولا مدت زمان نگهداری از این سوند ۱۴ روز می باشد و پس از آن به دلیل احتمال عفونی شدن سوند باید تعویض گردد.
عوارض ناشی از عدم توجه به نحوه گذاشتن سوند معده به روش اصولی
سوالی که پیش می آید این است که چرا باید در نحوه گذاشتن سوند معده دقت کنیم؟ از مهم ترین نکاتی که ما را ملزم می کند تا به نحوه گذاشتن سوند معده بیشترین توجه را داشته باشیم می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- احتمال خونریزی از تیغه بینی در صورت عدم آگاهی از چگونگی پوزیشن سر بیمار حین سوندگذاری بینی معده
- احتمال آسیب به اعصاب بویایی به دلیل فشار آوردن بیش از حد که می تواند ناشی از عدم آگاهی از موقعیت تیغه بینی باشد
- احتمال عدم فیکس کردن مناسب در معده و خطر آسپیراسیون به دلیل عدم تست کردن و اصول صحت از تعبیه موفق سوند معده
- احتمال پنومونی ناشی از فیکس کردن اشتباهی سوند به دلیل جاگذاری نامناسب به جای مری در نای
- دقت در اجرای به یکباره سوند گذاری معده و آسیب های وارده کمتر به بیمار
آموزش نحوه گذاشتن سوند معده به چه صورتی است؟

آموزش نحوه گذاشتن سوند معده از اهمیت بالایی برخوردار است و برای آن دسته دانشجویان پرستاری، پزشکی و آموزش گیرندگان خدمات درمانی واجب است که بدانند که اصول گذاشتن سوند معده به چه صورتی می باشد؟ در این قسمت ما در رابطه با سرفصل های مهم این آموزش یعنی نحوه گذاشتن سوند معده سیلیکونی و موقت به همراه نحوه گذاشتن سوند معده نوزادان برایتان نکات کاملی را ارائه نموده ایم تا با دیدگاه کامل بتوانید به اجرای این خدمات مشرف گردید:
نحوه گذاشتن سوند معده سیلیکونی
سوند سیلیکونی که با نام سوند دائم نیز شناخته می شود دارای گاید guide یا هدایت کننده به داخل تیغه بینی و مری می باشد، این گاید دارای فنری به نسبت مقاوم می باشد که در حین سوندگذاری به شخص انجام دهنده این کمک را می کند تا با دقت بالاتری بتواند تعبیه گذاری را با موفقیت انجام دهد، برای نحوه گذاشتن سوند معده سیلیکونی به مراحل زیر توجه کنید:
- با پزشک خود مشورت کنید
- تجهیزات را آماده سازی کنید (یک لیوان آب، دستکش، سوند سیلیکونی، نی پلاستیکی، سرنگ تومی یا معده و ژل لیدوکائین بی حس کننده موضعی و گازاستریل ۳ عدد)
- به بیمار آموزش های لازم را ارائه دهید (به شرطی که بیمار هوشیاری داشته باشد)
- دست های خود را بشورید
- پوزیشن بیمار را heads up با زاویه ۴۵° درجه کنید
- دستکش خود را بپوشید
- اگر بیمار توانایی بله ندارد انتهای حلق بیمار را ساکشن کنید (برای توضیحات بیشتر در رابطه با ساکشن ریه و حلق به این لینک مراجعه نمایید)
- سوند را از محفظه خارج کرده و با گاز استریل و دست غیرقالب آن را بگیرید
- اندازه دهان تا حلق را روی سوند به صورت ذهنی نشانه گذاری کنید
- ژل لیدوکائین را به ناحیه ورود سوند به تیغه بینی بمالید
- سر بیمار را به جلو بیاورید
- تیغه راست یا چپ بینی را انتخاب کنید (معمولا تیغه چپ مناسب تر است)
- به بیمار بگویید که می خواهید با سوند وارد بینی او شوید
- به آهسته با بیمار صحبت خود را ادامه دهید و وارد تیغع چپ بینی شوید
- ناحیه اندازه گیری شده در مرحله قبل را به ذهن بیارید که بدانید به حلق دارید نزدیک می شوید
- به محض رسیدن به حلق از بیمار بخواهید که با نی و آب شروع به آب خوردن کند
- در حین بلع هایی که بیمار دارد وارد معده شوید
- اگر بیمار سرفه می کند احتمالا شما وارد ریه شده اید و مجددا باید مسیر را امتحان کنید
- به محض وارد شدن به مری بیمار احساس بدی نخواهد داشت و آرام می شود
- گاید سوند سیلیکونی را خارج کنید و با چسب سوند را روی بینی فیکس کنید
- برای تست نهایی می توانید مقداری آب گاواژ کنید (از طریق سرنگ تومی) اگر سوند در ریه باشد با وارد حتی یک قطره سریعا بیمار احساس خفگی خواهد کرد و اگر داخل معده باشد هیچ علائمی از بیمار بروز نمی کند
نحوه گذاشتن سوند معده نوزادان
سوندگذاری معده در نوزادان از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا کودکان و نوزادان توانایی بلع ندارند و احتمال آسیب نیز در آن ها بسیار بالا می باشد، برای نحوه گذاشتن سوند معده در کودکان به موارد زیر توجه کنید:
- ابتدا با پزشک خود مشورت کنید
- تجهیزات را آماده کنید ( چسب ضد حساسیت، رسیور یا ظرف پر از آب، ژل بی حس کننده موضعی، ان جی توب آبی رنگ، سرنگ تومی یا معده، دستکش، گاز استریل، گوشی پزشکی، حوله و چراغ قوه)
- دست های خود را بشویید
- حوله را زیر چانه کودک بیندازید
- زاویه تخت را یه ۳۰° افزایش دهید
- دستکش خود را بپوشید
- سر کودک یا نوزاد را به آرامی به عقب هدایت کنید و مخاط بینی را با چراغ قوه ببینید
- اندازه نوک بینی یا حلق را نشانه گذاری کنید
- نوک سوند را با ژل لیدوکائین آغشته کنید
- سر کودک یا نوزاد را به جلو خم کنید
- از مجرای انتخابی به صورت افقی در جهت کف مجرای بینی به سمت حلق هدایت کنید
- وقتی به اندازه حلق پیش رفتید به آهسته سوند را به داخل معده هدایت کنید
- چسب را فیکس کنید
- برای صحت اطمینان تعبیه گذاری موفق بهتر است مقداری محتویات را لاواژ کنید (بیرون بکشید)
- راه دوم این است که با واردسازی هوا و گذاشتن گوشی پزشکی از وارد شدن هوا به معده اطمینان حاصل کنیم
برای دیدن فیلم گذاشتن لوله بینی – معده ای به ویدیو زیر توجه کنید:
نحوه گذاشتن سوند معده موقت
برای گذاشتن سوند بینی معده موقت نیز راه کار مشخصی وجود دارد اما یک تفاوت مهم با سوند سیلیکونی در این قسمت وجود دارد که آن عدم وجود گاید یا هدایت کننده به معده می باشد، در این حالت تا لحظه ورود سوند و موفقیت آمیز بودن سوند گذاری بهتر است سوند معده در یخچال بماند و سپس آن را سریعا از کاور خارج کرده و سوندگذاری معده را انجام دهیم، نحوه گذاشتن سوند معده موقت به شرح زیر می باشد:
- از پزشک مشورت لازم را دریافت کنید
- تجهیزات لازم را آماده سازی کنید
- دست های خود را بشویید
- دستکش خود را بپوشید
- زاویه تخت را ۴۵° کنید
- سوند از یخچال خارج شده را سریعا از بسته بندی خود خارج کنید
- به سر آن ژل بی حس کننده موضعی بزنید
- سر بیمار را به جلو هداست کنید
- سوند را از تیغه بینی به داخل وارد کنید
- به آهستگی آن را به داخل هدایت کنید
- زمانی که سوند به حلق رسید به بیمار بگویید که آب دهان خود را قورت دهد (یا کمی آب به بیمار داده تا بنوشد)
- پس وارد شدن به معده سوند را چسب بزنید
- برای تست نهایی مقداری هوا به داخل معده با سرنگ گاواژ یا سرنگ تومی وارد کنید
- با گوشی پزشکی بررسی کنید که آیا صدا به داخل معده وارد می شود یا خیر؟
- برای بررسی دقیق تر می توانید عکس گرافی از قفسه سینه بیاندازید
مراقبت های بعد از سوندگذاری معده چیست؟

برای آن دسته از افرادی که با موفقیت فرآیند سوندگذاری معده را انجام داده اند آموزش نکات پس از سوندگذاری معده نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، از مهم ترین نکات در مراقبت های بعد از سوندگذاری معده می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- معده و شکم مددجو از نظر تورم و نفخ باید هر ۴ ساعت بررسی شود
- علائم خونریزی بینی باید بررسی گردد
- رنگ ترشحات لاواژ شده از اهمین بالایی برخوردار است، اگر لاواژ به رنگ سبز باشد نشان از پس زدن صفرا به داخل معده می باشد، اگر خون تیره باشد نشان از خونریزی دائم معده است و اگر زرد کم رنگ باشد طبیعی است
- قبل از هربار گاواژ مایعات و غذا بهتر است تا از لاواژ و صحت داخل بودن سوند معده اطمینان حاصل کنیم
- اگر بیمار می خواهد اقدام به خارج سازی سوند معده کند به او آموزش دهیم تا از آسیب های وارده آگاهی لازم پیدا کند
- در حین گاواژ کردن سر تخت را حداقل به زاویه ۴۵° برسانیم
- پس از گاواژ مجرای سوند را با کمی آب شستشو دهیم
- برای جلوگیری از پس زدن محتویات معده و وارد شدن هوا سر سوند معده را کلمپ کنیم
نتیجه و نکات پایانی
سوند معده وسیله پزشکی و پرکاربردی است که در بیماران دارای علائم اختلال در بلع و عدم توانایی در بلع غذا از راه دهان مورد استفاده قرار می گیرد، سوند معده دارای ۲ نوع سیلیکونی یا دائم و موقت می باشد که در نوع سیلیکونی آن باید به گاید و هدایت کننده توجه ویژه شود زیرا می تواند سبب آسیب به تیغه بینی و مخاط گردد، رعایت اصول سوندگذاری از اهمیت بالایی برخوردار دارد زیرا می تواند عوارض ناشی از سوندگذاری را به پایین ترین حد ممکن کاهش دهد، امیدواریم این مطلب برای شما مفید واقع شده باشد، با آرزوی سلامتی برای شما عزیزان.
منابع: