
همان قدر که سوند گذاری ادراری به بیمار جهت تخلیه ادرار و جلوگیری از احتباس ادراری کمک می کند مراقبت از سوند ادراری در منزل نیز از اهمیت های بهداشتی بالایی برخوردار است، با اجرای صحیح مراقبت از سوند ادراری در منزل می توان از ایجاد علائم عفونت ادراری، نشت ادرار از کنار سوند ادراری، تعویض مکرر سوند ادرار و همچنین احساس سوزش جلوگیری نمود، از اهمیت های مراقبت از سوند ادرار همین کافی است که بگوییم هر شخصی که سونداژ شده است باید از اصول اولیه و همچنین تخصصی مراقبت از سوند ادراری یا فولی کر آگاه باشد تا دوران سونداژ خود را به سلامتی طی کند، ما در این مقاله از مرکز درمان در منزل درمان تو در رابطه با اهمیت و علت های لزوم مراقبت از سوند ادراری در منزل نکات کاملی را خدمتتان ارائه نموده ایم تا با دیدگاه کامل تر بتوانید راه کار های مراقبت از سوند ادرار در منزل را بشناسید و اجرا کنید، لازم به ذکر است که اگر در انتهای مطالب سوالی ذهن شما را درگیر کرده است از طریق بخش کامنت های این آن را با ما در میان گذاشته تا در کوتاه ترین زمان ممکن بتوانیم پاسخگوی شما عزیزان باشیم.
پیشنهاد ویژه: اگر نیاز به سونداژ و تعویض سوند در منزل دارید به این صفحه مراجعه کنید.
چرا مراقبت از سوند ادراری در منزل اهمیت دارد؟

به طور کلی مدت زمان نگهاری از سوند ادراری برای سوند های ساده و لاتکسی ۲۱ روز و برای سوند های سیلیکونی یا آنتی باکتریال ۵۰ روز تخمین زده می شود، اما چرا می گوییم تخمین؟ علت تخمین زدن مدت زمان لازم برای نگهداری سوند فقط به بیمار و خانواده او که چگونه بتوانند از سوند ادراری مراقبت کنند باز می گردد، در افرادی که به صورت اصولی و بهداشتی مراقبت از سوند ادراری در منزل را اجرا می کنند هم خطر عفونت ادراری کاهش می یابد و هم احتمال تعویض های مکرر سوند ادراری به دلیل مراقبت و نظافت اصولی کم می شود، دانستن نگهداری اصولی از سوند ادرار به خانواده بیماران و به خصوص بیمار کمک می کند از ایجاد عوارض حاد پس از سوندگذاری جلوگیری کنند و خطرات ناشی از عفونت و عدم مراقبت های اصولی را تجربه نکنند، به نقل از وبسایت my.clevelandclinic.org:
The primary benefit of a Foley catheter is that it allows you to drain your bladder continuously. Not being able to fully empty your bladder can cause: Swelling in your bladder (distended bladder).A urinary tract infection (UTI).Permanent damage to your bladder or kidneys.
مزیت اصلی کاتتر فولی این است که به شما امکان می دهد مثانه خود را به طور مداوم تخلیه کنید. عدم توانایی در تخلیه کامل مثانه می تواند باعث شود: تورم در مثانه (متسع مثانه)، عفونت دستگاه ادراری (UTI) و آسیب دائمی به مثانه یا کلیه شما.
علل مهم برای مراقبت از سوند ادراری در منزل چیست؟

همانطور از اهمیت مراقبت از سوند ادراری در منزل صحبت کردیم نوبت به آن می رسد تا علت این اهمیت را مشخص کنیم، به دنبال انجام سوند چندین علت وجود دارد که باید مراقبت های اصولی از سوند فولی انجام شود که اگر انجام نشود می تواند پیامد های خاص خود را به همراه داشته باشد، از مهم ترین علل مهم برای مراقبت از سوند ادراری در منزل می توان به موارد زیر اشاره نمود:
تعیین علت نشت ادرار از سوند
به دنبال انجام سونداژ بلافاصله سا با گذشت چند روز برخی از افراد شکایت دارند که از اطراف سوندی که تعبیه شده است شاهد نشت ادرار هستند، ۳ علت برای به وجود آمدن این حالت وجود دارد، که به شرح زیر می باشد:
- کاهش تورم مجرای ادراری به علت بهبودی
- پارگی کاف بالون سوند فولی
- کفایت ناکافی پربودن کاف بالن فولی
برای رفع این اختلال یا باید کاف سوند فولی مجدد پرگردد و یا سونداز دوباره انجام شود تا سایز سوند بزرگتر گردد.
تعیین علت نیامدن ادرار از سوند
یکی از علل دیگری که باید به مراقبت از سوند ادراری در منزل توجه شود تعیین علت نیاون ادرار از سوند می باشد، دلایل مختلفی برای نیامدن ادرار از سوند وجود دارد که از مهم ترین آن ها می توان به:
- بسته شدن مجرای سوند ادراری
- بزرگ شدن پروستات
- عفونت شدید مجرای ادراری
- عدم عملکرد صحیح کلیه ها
- کم آبی بدن
- خونریزی مثانه
- خراب بودن سوند
- جاگذاری و تعبیه غیراصولی در مجرا به جای مثانه
در هر یک از حالت های فوق نیاز است تا بررسی های تخصصی صورت گرفته و برای اینکار بهتر است از ویزیت متخصص اورولوژی در منزل استفاده کنیم.
جلوگیری از عفونت ناحیه ورود سوند
یکی از شایع ترین علل مراقبت از سوند ادراری در منزل جلوگیری از عفونت ناحیه ورود سوند می باشد، بررسی ناحیه ورود سوند، بررسی رنگ ادرار، بررسی ظاهر ادرار از رنگ (تار یا کدر بودن)، بررسی درد و سوزش در ناحیه سوند و کنترل I/O یا میزان ورودی و خروجی مایعات از مهم ترین اقداماتی است که در این حالت باید مورد توجه قرار بگیرد، برای این کار شما می توانیم موارد گفته شده را روی کاغذ نوشته و جدول بندی بر اساس روز های ماه کنید و هر روز آن را با تیک و ضربدر پر کنید.
رفع گرفتگی سوند ادرار
یکی دیگر از علل توجه و مراقبت از سوند ادرار در منزل کنترل و رفع گرفتگی سوند ادرار می باشد، از همین رو شما می توانید میزان ادرار در طول روز را بررسی کنید اگر با دریافت مایعات به همان مقدار روزهای قبل خروجی ادرار کمتر است به طور قطع یا اختلال در عملکرد کلیه ها ایجاد شده است و یا سوند ادرار (فولی) دچار گرفتگی شده است، برای رفع گرفتگی به مراحل زیر توجه کنید:
- دستکش، سرنگ تومی (گاواژ) ۶۰ سی سی، پنس، سرم شستشو نرمال سالین، گاز استریل و زیر انداز را آماده کنید
- زیر انداز را زیر بیمار پهن کنید
- گاز استریل را زیر ناحیه تناسلی بگذارید
- ابتدا دستکش خود را بپوشید
- سر سرم شستشو را استریل کنید
- سر سرنگ گاواژ را داخل سرم شستشو کرده و ۶۰ سی سی سرم به داخل سرنگ بکشید
- سر کیسه ادرار را از سوند جدا کنید و درپوش آن را بگذارید که آلوده نشود
- سر سرنگ را داخل سوند فرو کرده و مایع داخل سرنگ را به داخل سوند وارد کنید (با فشار بالا)
- به محض اتمام مایع پنس را سریعا ببندید
- دوبار دیگر (یعنی کلا به مقدار ۱۸۰ سی سی) این کار را ادامه دهید
- در نهایت سر کیسه ادرار را مجددا به سوند فولی یا ادراری متصل کنید و پنس را باز کنید
اگر علت گرفتگی مجرا باشد با این شیوه قابل رفع است ولی اگر علت نیامدن ادرار اختلال در عملکرد کلیه ها باشد باید یا از ویزیت متخصص اورولوژی در منزل استفاده کنید یا سریعا به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.
درمان سوزش سوند ادراری
در برخی موارد افرادی که سونداژ شده اند گلایه دارند که احساس سوزش شدید در ناحیه سوند می کنند، نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که اگر سوزش ادرار در چند ساعت ابتدایی سونداژ شما را آزار می دهد باید بدانید که این حالت طبیعی است، برخی افراد مجرای آن ها به سوند واکنش نشان می دهد و احساس سوزش ادرار شدید در ناحیه سوند می کنند، اما اگر چندین روز از زمان سونداژ گذشته و هم اکنون دارای علائم سوزش ادرار سوند ادراری هستید احتمالا دچار عفونت ادراری شده اید، برای درمان سوزش سوند ادراری بهتر است برای یک دوره ۷ روزه روزانه ناحیه پرینه را با آب و صابون بشویید و نواحی اطراف ورود سوند را نیز با پماد آنتی باکتریال به خصوص موپیریسین ضدعفونی کنید.
تشخیص گرفتگی بالون سوند فولی
یکی از دلایل لزوم مراقبت از سوند ادراری در منزل تشخیص و تعیین گرفتگی بالون سوند ادراری می باشد، از همین رو باید خودتان بتوانید تشخیص دهید که آیا بالون دچار گرفتگی شده یا خیر؟ برای این کار شما باید از سرنگ ۱۰ سی سی استفاده کنید، دستکش خود را بپوشید، سر سرنگ ۱۰ سی سی را به لاین یا قسمت ورودی کاف بالون سوند ادراری وارد کنید (بعضی از سوند ها نسیاز به پیچ دادن دارند و برخی دیگر را باید فشاردهید و نگه دارید)، در این مرحله شروع به کشیدن پیستون به عقب نمایید تا مایع یا هوایی که در حین سوندگذاری وارد شده بود به داخل سرنگ وارد شود، اگر با انجام این حالت نتوانستید سوند را خارج کنید به طور قطع کاف دچار گرفتگی شده و تنها راه آن قیچی کردن سوند از بالای ۲ شاخه سوند می باشد، برای این اینکار باید تجهیزات سونداژ آماده باشد تا بلافاصله بتوان مجدد سوندگذاری را در صورت نیاز انجام داد.
جلوگیری از نیامدن ادرار بعد از کشیدن سوند
برخی از افراد سوال می کنند که چه راهکارهایی وجود دارد که از نیامدن ادرار بعد از کشیدن سوند بتوان جلوگیری نمود؟ به طور کلی علل نیامدن ادرار بعد از کشیدن سوند شامل موارد زیر می شود:
- بسته شدن مجرا به دلیل ضعف عضلات فرعی
- عفونت ادراری
- وجود سنگ مجرا
- سرطان های مجرای ادراری
- سنگ کلیه
- اختلال در عملکرد اسفنگترهای مثانه
برای جلوگیری و درمان از نیامدن ادرار به روش خانگی می توانید چندین نوبت از ریختن آب ولرم روی مجرای ادارای استفاده کنید، این کار یک نوع کاردرمانی برای تقویت و تحریک tension عضلات مجرای ادراری می باشد و کمک به جلوگیری از نیامدن ادرار بعد از کشیدن سوند می کند.
چگونگی خالی کردن کاف بالون سوند
برای خالی کردن کاف بالون سوند ابتدا شما باید تجهیزات را آماده کنید، برای اینکار نیاز به دستکش و سرنگ ۱۰ سی سی خواهید داشت، بعد از اینکه دستکش خود را پوشیدید می توانید از دو طریق یا از طریق سرپیستون تخلیه کاف را انجام دهید یا از طریق وارد کردن سوزن، در ادامه سر سرنگ را به داخل مجرای کاف وارد کرده و مایع یا هوا را خارج کنید.
تشخیص علت خون در سوند ادراری
یکی از عوارض مهم سونداژ تشدید خونریزی مجرای ادراری می باشد، مجرای ادراری دارای بافت بسیار حساس می باشد که با انجام سونداژ احتمال آسیب به مجرا وجود دارد، از طرفی نه تنها سوندگذاری بلکه خارج سازی سند نیز احتمال آسیب به مجرا را ایجاد می کند، از همین رو هرگاه شما شاهد دیدن رگه های خون، تکه های لخته خون، رنگ ادرار قرمز (هماچوریک) بودید باید سریعا به پزشک خود اطلاع دهید.
شناخت علت بی اختیاری ادرار بعد از کشیدن سوند
یکی دیگر از مهم ترین علل توجه به مراقبت از سوند ادراری در منزل شناخت علل بی اختیاری ادرار بعد از کشیدن سوند می باشد، بسیاری از افرادی که به تازگی سوند خود را خارج کرده اند باید بدانند که علت بی اختیاری ادرار بعد از کشیدن سوند چه چیزی می تواند باشد؟ از مهم ترین علل بی اختیاری ادرار بعد از کشیدن سوند موارد زیر می باشد:
- ضعف عضلات سیستم ادراری
- از بین رفتن حس ادرار
- ضعیف شدن عضلات مثانه
- عفونت ادراری
- التهاب مجرای ادراری
- ضعف عضلات لگنی
برای درمان بی اختیاری ادراری می توانید از فیزیوتراپی کف لگن، فیزیوتراپی کگل یا عضلات پرینه و مثانه و کاردرمانی به همراه هیدروتراپی استفاده کنید.
۱۵ نکته مهم در رابطه با مراقبت از سوند ادراری در منزل

اما برسیم سراغ اصل مطلب! ما در این قسمت برای شما ۱۵ نکته مهم مراقبت از سوند ادراری در منزل را در قالب یک جدول تنظیم کرده ایم تا با مطالعه آن ها بتوانید خودتان نیز در قالب این جدول برنامه دقیق آماده کرده و آن را اجرا کنید:
ردیف | مراقبت های مهم از سوند ادراری در منزل (قبل از سوند گذاری و بعد از کشیدن سوند) |
۱ | سعی کنید در طول شبانه روز از مایعات بیشتر استفاده کنید |
۲ | هر روز ناحیه پرینه و ورود سوند را با آب و صابون شسته و با دستمال تمیز خشک کنید |
۳ | غذاهای تند و پر ادویه را در دوران سوند کمتر کنید |
۴ | از غذاهای پرپروتئین بیشتر استفاده کنید |
۵ | مصرف نمک را محدود کنید |
۶ | اگر سوند ناخواسته خارج شد به هیچ وجه خودتان آن را جاگذاری نکنید |
۷ | کیسه ادرار سوند (یورین بگ) را به طور روتین هر ۶ ساعت تخلیه کنید |
۸ | برنامه مراقبت از سوند خود را تنظیم کنید، برای اینکار بهتر است هر روز در ساعت مشخص آن را اجرا کنید |
۹ | به زمان تعویض سوند دقت کنید این زمان برای سوند های لاتکسی ساده هر ۲۱ روز و برای سوند های سیلیکونی هر ۶۰ روز است |
۱۰ | تمامی مراحل سوندگذاری باید دقیقا طبق پروتکل های بهداشتی و استریل صورت بگیرد |
۱۱ | برای درمان سوزش و اختلالات کم ادراری و خونریزی در مجرا خودسرانه دارو نخورید |
۱۲ | در حین حرکت از هولدر یا فیکساتور سوند فولی استفاده کنید |
۱۳ | در حین خواب و حرکت همیشه کیسه سوند را پایین تر از مثانه خود نکه دارید، اگر رعایت نشود احتمال بازگشت ادرار به مثانه وجود دارد |
۱۴ | رنگ ادار و شفافیت آن را در طول روز بررسی کنید |
۱۵ | برای جلوگیری از عفونت ادراری سرناحیه ورود سوند را با پماد موپیریسین یا تتراسایکلین چرب کنید |
جمع بندی و گرفتن نتایج نهایی
در جمع بندی باید به این نگته توجه کرد که هر چقدر سونداز و استفاده از سوند های زنانه و مردانه می تواند در دوره طی کردن بیمار در بیماران موثر و مناسب باشد مراقبت های لازم از سوند در طول نگهداری آن نیز دارای اهمیت بسیار بالایی است، از آن جایی که سوند ها اجسام پزشکی خارجی هستند که وارد بدن شخص می شوند باید در مراقبت و نگهداری از این سوند ها نیز نهایت دقت و توجه را به عمل آورد، از همین رو استفاده از نکات فولی کر و بهداشت ناحیه پرینه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، امیدواریم مطالب فوق برای شما مفید واقع شده باشد.